Ślimaki, pingwiny, ludzie, czyli o edukacji seksualnej i nie tylko.

Niedawne dwa wydarzenia sprawiły, że rozpoczęliśmy w grupie rozmowę na temat właśnie rzetelnych informacji oraz książek poruszających tematy określane często mianem trudnych. Wspomnianymi impulsami było przekazywanie nieprawdziwych treści przez małopolską kurator oraz działania innego kuratorium, skutkujące usunięciem z biblioteki szkolnej książki, uznanej przez niektórych za moralnie wątpliwą.

Tym razem zatem tekst nie o aplikacjach, ale o książkach, które mogą wesprzeć rozmowę z dziećmi czy młodzieżą podczas lekcji. Sięgnęliśmy do naszych półek by podzielić się zasobami naszych domowych i szkolnych biblioteczek. Jednocześnie chcemy zaprosić czytelników do dzielenia się swoimi zasobami. Z czego korzystacie? Co stoi na waszych półkach? Jakie teksty są wam pomocne w pracy z młodzieżą? Jakie pozycje książkowe rekomendujecie lub wykorzystujecie w rozmowach z dorosłymi, np. rodzicami Waszych uczniów

Alicja Długołęcka “Zwykła książka o tym, skąd się biorą dzieci”

Książka napisana w formie dialogu z dziećmi. Pozycja będąca rzetelną i merytoryczną odpowiedzią na pytania już 9-10 latków. Odpowiedzi napisane zostały w sposób przystępny, prosty, stąd też z powodzeniem można (w całości lub fragmentach) korzystać z tej książki wcześniej. Co ważne, całość napisana została bez infantylizacji, zatem książkę można z powodzeniem rekomendować także starszym. Alicja Długołęcka, pedagożka i edukatorka seksualna, poruszyła więcej kwestii niż odpowiedź na tytułowe pytanie o to skąd się biorą dzieci. W finałowych rozdziałach dotknięte zostały bowiem kwestie rodzin patchworkowych czy różnorodności związków. Bez indoktrynacji, bez przekłamań.

[link]

Agnieszka Stein „Nowe wychowanie seksualne”

Najnowsza pozycja, skierowana do dorosłych czytelników, choć z powodzeniem zajrzeć mogą do niej nastolatkowie. Autorka porusza kwestię zarówno seksualności, seksu, ale także związanych z nimi bliskości, relacji i poczucia własnej wartości. Wśród siedmiu rozdziałów znajduje się ten o komunikacji i asertywności, jak i o bezpieczeństwie. W książce odnaleźć można treści dotyczące zdrowia i higieny (od dzieciństwa do wieku dorosłego), ale także płci oraz wpływu rodziców na kształtowanie ról płciowych dzieci.

[link]

Volker Wittkamp „Jego wysokość penis”

Tytuł może sugerować, że to kolejna pozycja z nurtu “Wielka księga siusiaków”, czyli zabawnie, śmiesznie… dla niektórych wręcz niepokojąco i gorsząco. Za sprawą anegdot, owszem, bywa zabawnie, jednak nie ma w tej książce niczego, co gorszy. Niepokojąca natomiast może być niewiedza na temat “męskich spraw”. Biorąc pod uwagę fakt, że “profilaktyka zdrowotna, korzystanie z porad lekarskich oraz stosowanie się do zaleceń lekarzy należą do ich głównych działań na rzecz zdrowia” warto zajrzeć do tej pozycji by wiedzieć jak dbać o zdrowie, nie tylko w kontekście seksualności. Książka dla czytelnika dorosłego, ale także dla nastolatków. Nie tylko dla mężczyzn.

[link]

Naomi Wolf „Wagina. Nowa biografia”

Znakomita pozycja dla ambitnych i odważnych, podejmująca kwestie judeochrześcijańskiej ewolucji wstydu, przemocy w tym tej mającej miejsce w języku, medykalizacji i wyznaczania norm. Książka odczarowuje temat tabu dotyczący płciowości kobiety. Autorka ukazuje waginę z jednej strony jako normalną, naturalną z drugiej jako fascynującą część ciała. Omawia problematykę zarówno z historycznego punktu widzenia, jak i z perspektywy najnowszej wiedzy neurobiologicznej. Pojawiają się tu analizy kulturowe, językowe, literackie.  

Podobnie jak w przypadku wcześniej opisanej książki, tytuł mógłby przywodzić skojarzenia z “Wielką księgą cipek” duetu Höjer& Kvarnström. Jednak w przeciwieństwie do “Wielkiej księgi”, “Nowa biografia” jest tytułem poważnym, skierowanym do starszych odbiorców. Książka może pomóc kobietom (w tym także starszym nastolatkom) zrozumieć siebie, swoją kobiecość a tym samym wyjść z poczucia winy wynikającego często z niewiedzy. “Na początku wagina była święta. Jej symbole można znaleźć wykute na ścianach jaskiń znanych jako najstarsze ludzkie schronienia. Najstarsze wytwory ludzkiej ręki przedstawiają właśnie waginę” (s. 135).

[link]

Daniel J. Siegl „Burza w mózgu nastolatka. Potencjał okresu dorastania.”

Jak wskazuje tytuł, książka o nastolatkach. A skoro o etapie dorastania, to także trochę o seksualności. Książka dla rodziców nastolatków oraz dla osób pracujących z młodzieżą. Perspektywa neuropsychologa, obejmująca całokształt zachowań okresu “buntu i naporu”. Informacje zawarte w tej książce wzmacniają w tym jak rozmawiać i jak być wsparciem dla młodych ludzi. Nie tylko w tematach seksualności.

[link]

Maria M. Pawłowska, Katarzyna Bogucka, Jakub Szamałek “Kim jest ślimak Sam?”

W rozmowach z najmłodszymi wspierające mogą być książki odnoszące się do zwierzęcych bohaterów. Nie tylko dlatego, że w ten sposób rozszerzamy wiedzę dzieci na temat świata zwierząt, ale też budujemy sieć splatającą człowieka z przyrodą. Co być może przyczyniać się będzie do zwiększenia świadomości nie tylko tej związanej z edukacją seksualną, ale także globalną.

Książka została wyróżniona w VIII Konkursie Literatury Dziecięcej im. Haliny Skrobiszewskiej i znalazła się na Liście Skarbów Muzeum Książki Dziecięcej.

[link]

Justin Richardson, Peter Parnell „Z Tango jest nas troje”

Pozycja podobna do tej o ślimaku, a jednak inna. Książka odnosząca się do świata i zachowań zwierząt, jednak nie tyle będąca pretekstem do rozmowy o różnorodności przyrodniczej, co relacjonująca rzeczywiste wydarzenia z Central Park Zoo w Nowym Jorku.

Książka, która może być czytana przez dzieci lub razem z dziećmi. Znakomite uzupełnienie lektury o Zaczarowanej zagrodzie czy filmu Planeta Ziemia (odcinek o Arktyce). Świetna forma, by zaspakając dziecięcą ciekawość oraz kształtować postawy otwarte, pozbawione homofobii.

[link]

SEXEDPL. Rozmowy Anji Rubik o dojrzewaniu, miłości i seksie

Atrakcyjna forma wizualna, język dostosowany do potrzeb młodych odbiorców. Jednocześnie dbałość o merytoryczność. Rzeczowe odpowiedzi na kluczowe pytania nastolatków w formie osiemnastu rozmów (w tym z Alicją Długołęcką, autorką wcześniej wspomnianej książki).

[link]

Rynek publikacji dotyczących tej tematyki jest dość bogaty. Można, jak widać choćby na przykładzie wyżej wymienionych kilku pozycji, znaleźć książki dostosowane do wieku oraz możliwości i potrzeb odbiorcy. Dzieci i młodzież interesowała się tymi tematami, interesuje nadal i każde nowe pokolenie będzie się tymi kwestiami interesowało. Musimy zadbać o to, aby nie pozostawiać pytań i wątpliwości młodych ludzi bez odpowiedzi. W dobie szybkiego dostępu do treści w internecie, odpowiedzi znajdą bowiem szybko… ale niekoniecznie merytoryczne. To co łączy powyższe publikacje, to odniesienie do faktów, a nie bazowanie na mitach i stereotypach. Można mieć różne poglądy, można pięknie się spierać, ale jako edukatorzy jesteśmy zobligowani do tego aby dołożyć wszelkich starań, by przekazywać informacje rzetelnie

A jeśli wolicie inne media niż książki, zapraszamy do zapoznania się z kanałem Dr. Lindsey Doe, Sexplanations

Autorki zestawienia:
Karolina Żelazowska oraz Urszula Bartnikowska

• O mnie
• Inne wpisy

Karolina Żelazowska

Tutorka i edukatorka w Grupie Edukacyjnej Nomada, praktyk edukacji pozaszkolnej (tzw. domowej). Koordynatorka ADE w Chmurze. Członkini Stowarzyszenia Mistrzowie Kodowania oraz Cyfrowy Dialog. Microsoft Innovative Educator oraz MIE Expert. Współpracująca m.in. z Centrum Edukacji Obywatelskiej, Fundacją Nowoczesna Polska, Fundacją Szkoła z Klasą 2.0., Fundacją Centrum Cyfrowe oraz Koalicją Otwartej Edukacji.
Doktorantka na kierunku Humanistyka Cyfrowa w IBL PAN i PJATK.
Członkini grupy eduzmieniaczy – Superbelfrzy RP.

Pozostałe wpisy Karolina Żelazowska (Zobacz wszystkie)

• Rozmowa z książkami - 1 kwietnia 2019
• Ślimaki, pingwiny, ludzie, czyli o edukacji seksualnej i nie tylko. - 5 marca 2019
• Aby cel osiągnął się sam - 16 listopada 2018