Co jest kluczem do sukcesu?
Inteligencja?
Inteligencja emocjonalna?
Elastyczność?
Skupienie?
A może nasze nastawienie i wiara, że nam się uda?
Sposób, w jaki my, nauczyciele, postrzegamy naszych uczniów, ich możliwości i zdolności ma niebagatelne znaczenie dla ich wyników. Badania Rosenthala i Jacobsona (1968)[1] dotyczące efektu Pigmaliona, o których pisałam w artykule „Uczenie się +1”[2], doskonale ilustrują to założenie. Tymczasem badania neuronauk i psychologii[3] pokazują, że inteligencja i zdolności są cechami, które można rozwijać. O wiele bardziej niż wrodzonymi talentami i rozwiniętymi umiejętnościami powinniśmy interesować się procesem uczenia się z motywacyjnego punktu widzenia, ponieważ to one są kluczem do sukcesu naszych uczniów.
Carol Dweck[4][5], profesor Uniwersytetu Stanforda, zauważyła, że uczniowie posiadający nastawienie rozwojowe (ang. growth mindset) – uważający, ze inteligencja nie jest cechą stałą – osiągają wyższe wyniki niż uczniowie posiadający nastawienie sztywne (ang. fixed mindset). Angela Lee Duckworth[6] z kolei zwraca uwagę na wytrwałość (ang. grit), jako cechę wyróżniającą ludzi sukcesu. Wytrwałość jest jednym ze skutków nastawienia rozwojowego. Nastawienie takie prowadzi do motywacji do uczenia się nowych rzeczy, przezwyciężania trudności, postrzegania ich jako wyzwań i wysiłku w drodze do sukcesu. W przeciwieństwie do uczniów ze sztywnym nastawieniem, uczniowie o nastawieniu rozwojowym podchodzą do zadań z większą motywacją, wytrwałością i optymizmem, nie zrażają się trudnościami i uczą się na porażkach, wierzą, że mogą nauczyć się wszystkiego.
Co my, nauczyciele, możemy zrobić, aby rozwijać w uczniach to nastawienie?
- chwalić – nie jednak za wynik czy inteligencję, ale za pracę, wysiłek i rozwój;
- budować w uczniach poczucie wewnątrzsterowności, poczucia, że sukces zależy od nich, a nie od zewnętrznych czynników;
- uczyć, że porażka nie jest tragedią, ale elementem procesu uczenia się i drogi do sukcesu;
- kształcić wytrwałość w przezwyciężaniu trudności i samodzielność, nie wyręczać;
- pokazywać, że cenniejsza jest próba osiągnięcia celu nawet w świetle porażki niż poddanie się i nie podjęcie wyzwania;
- zmieniać komunikaty z „nie potrafię tego zrobić” na „jak mogę pokonać trudności”;
- dawać informację zwrotną wskazującą na strefę najbliższego rozwoju;
- inspirować i modelować pasję do uczenia się na swoim przykładzie.
Od czego zacząć? Przede wszystkim od przekazania uczniom informacji o nastawieniu rozwojowym. W trakcie zgłębiania tego zagadnienia znalazłam wiele ciekawych materiałów, które mogą być doskonałym początkiem dyskusji na ten temat:
TED Talk Carol Dweck
TED Talk Eduardo Briceno
Lekcja Ted-Ed na temat nastawienia rozwojowego
Darmowy kurs dla nauczycieli dotyczący nastawienia na rozwój
Skrypt lekcji dotyczących nastawienia na rozwój od Khan Academy
dr Barbara Ostrowska – psycholog, trener, nauczyciel Międzynarodowych Szkół Paderewski w Lublinie, członek grupy Superbelfrzy RP. Prowadzi szkolenia dla nauczycieli i koordynuje projekty europejskie w swojej szkole.
Literatura:
- Społeczno-emocjonalny proces uczenia się czyli czym jest SEL? - 6 listopada 2022
- Wojna w Ukrainie – jak i o czym rozmawiać z uczniami? - 26 lutego 2022
- Jak efektywnie pracować hybrydowo? – inspiracje dla dyrektorów i nauczycieli - 17 października 2020
Archiwum wpisów
Kategorie wpisów
