Część z nas już przez ostatnie dwa dni doświadczyła rozmów z uczniami na temat wojny w Ukrainie, część wróci w poniedziałek do pracy (po feriach) w nowej rzeczywistości. Dopiero co zaczęliśmy się przyzwyczajać do sytuacji związanej z pandemią, oswoiliśmy jeden lęk, a tu pojawia się kolejne zagrożenie, nowy lęk, nowe „nieznane” i „niepewne”. Jako nauczyciele nie możemy pozostać obojętni wobec potrzeb naszych uczniów, gnać dalej z programem, kiedy świat wymaga od nas zatrzymania się i rozmowy – o czym i jak więc rozmawiać?
W swojej pracy spotkacie uczniów, którzy sami będą rozpoczynać rozmowę na temat wojny i takich, którzy nie będą chcieli rozmawiać w ogóle, którzy będą szukali bezpiecznej przestrzeni, ucieczki od rzeczywistości, ułamka normalności. Naszym zadaniem będzie zadbać o jednych i o drugich. W naszych klasach może pojawić się szereg zachowań – od agresji i buntu, przez błaznowanie, po zamknięcie w sobie. Każde z tych zachowań, szczególnie jeśli nie jest dla danego dziecka typowe, wymaga naszej uwagi i reakcji. Jako dorośli mamy wypracowane (lepsze lub gorsze) mechanizmy radzenia sobie ze stresem. Uczniowie nadal jednak uczą się tego, szukają najskuteczniejszych dla siebie narzędzi rozładowania emocji i opanowania lęku, ich niedojrzały mózg nie wie jeszcze jak radzić sobie z takimi bodźcami. Dla jednych będzie to wylewanie wszystkiego na zewnątrz – w postaci rozmowy lub agresji, a inni przeżywać będą w środku. Warto jednak zadbać, aby u każdego emocje te miały ujście – długotrwałe intensywne emocje i stres prowadzić bowiem mogą do szeregu chorób somatycznych. Nie ma jednego przepisu, jednej metody, która zadziała w każdym przypadku – jedynym wyjściem jest słuchanie, rozmowa i zapewnienie specjalistycznej pomocy wtedy, kiedy jest to konieczne.
Jak rozmawiać?
- językiem dostosowanym do wieku, nazywając rzeczy po imieniu, ale z wrażliwością na emocje naszych uczniów. To pokolenie, które rzadko ma rodzinę, która pamięta wojnę, może mieć romantyczne wyobrażenia na ten temat lub znać dramatyczne historie z przekazów rodzinnych. Historie przekazywane w domach mogą być też różne – pamiętajmy, że historia polsko-rosyjska i polsko-ukraińska nie jest jednoznacznie pozytywna lub negatywna. Te przekazy mogą wpływać na to, jak uczniowie postrzegać będą to, co się dzieje teraz w Ukrainie.
- o konkretach, na podstawie rzetelnych informacji ze sprawdzonych źródeł – nie dyskutujmy o teoriach spiskowych, nie polaryzujmy, nie podsycajmy emocji, których i tak jest już dużo, pokażmy natomiast uczniom jak odróżniać fakty od mitów. Nie jesteśmy w stanie ich całkowicie odciąć od wiadomości, nauczmy ich więc je weryfikować.
- autentycznie – bądźmy świadomi własnych reakcji emocjonalnych, zadbajmy najpierw o siebie (“zasada maski w samolocie”), nie udawajmy, że nie jest to dla nas łatwe emocjonalnie.
- nazywając emocje swoje i uczniów (smutek, złość, frustracja, niepewność), pomóżmy uczniom zrozumieć te emocje i pokażmy jak konstruktywnie sobie z nimi radzić.
- dbając o przestrzeń do rozmowy – otwartej i bez dyskryminacji, może się zdarzyć, że mamy w klasie (nawet nie wiedząc o tym) uczniów, którzy pochodzą lub mają rodzinę po obu stronach frontu, reagujmy na zachowania wskazujące na uprzedzenia i prowadzące do eskalacji agresji wobec którejkolwiek ze stron. Własnym przykładem pokażmy uczniom w jaki sposób rozmawiać z poszanowaniem godności drugiej osoby.
Wszystkie wskazówki o tym jak rozmawiać w postaci infografik zebrała dr Barbara Ostrowska, psycholog – wersja do wydrukowania
[pdf-embedder url=”https://superbelfrzy.edu.pl/wp-content/uploads/2022/02/Radzenie-sobie-ze-stresem.pdf” title=”Radzenie sobie ze stresem”]
O czym rozmawiać?
Przede wszystkim o emocjach – o tym jak się uczniowie czują w tej sytuacji, o ich potrzebach jeśli chodzi o wsparcie i odreagowywanie. Wsłuchajmy się w potrzeby naszych uczniów. Warto porozmawiać z nimi o strefach wpływu – są rzeczy, które kontrolujemy, na które mamy wpływ, ale są również takie, które musimy odpuścić, ponieważ leżą poza naszą kontrolą – i tu mieści się zarówno pandemia, jak i wojna.
Po drugie rozmawiajmy o sposobach radzenia sobie ze stresem – pokażmy uczniom jak pozytywnie radzić sobie ze stresem, poszukajmy metod, które pasują każdemu z nich z osobna – na jednych może pozytywnie zadziałać medytacja, inni będą woleli pisać pamiętnik albo wspólnie stworzyć dziennik nadziei i obaw, jeszcze inni będą potrzebowali rozmowy, wysiłku fizycznego lub wspólnego działania na rzecz uchodźców – wspólnie z uczniami zastanówmy się czego potrzebują.
I po trzecie rozmawiajmy o tym jak weryfikować źródła informacji i czemu służy dezinformacja. Uczniowie w ostatnich dniach mogą być bombardowani informacjami, które niosa media. Poza rozmową ważne jest, aby pokazać jak zweryfikować informacje napływające z różnych serwisów. Konieczna rozmowa o nieudostepnianiu każdego zdjęcia, wiadomości bez choćby sprawdzenia pochodzenia informacji.
Obecna wojna odbywa się również w cyberprzestrzeni, to nie tylko ataki hackerskie, ale też sianie dezinformacji.
Poniżej lista serwisów przygotowanych przez członków SIS Sekcja Informatyki Szkolnej
WIADOMOŚCI artykuły, można zweryfikować w serwisach organizacji zajmujących się weryfikacją informacji:
OBRAZY, zdjęcia i grafiki można zweryfikować szukając ich źródeł przez serwisy:
NAGRANIA, relacje video można sprawdzić na in VID
Coraz więcej pojawia się w sieci miejsc, gdzie prowadzone są wszelkiego rodzaju zbiórki (w tym pieniężne). W takich sytuacjach warto zaufać organizacjom, mającym doświadczenie w prowadzeniu pomocy takich jak (listę zebrała Barbara Ochmańska):
- Polska Akcja Humanitarna
- Polski Czerwony Krzyż
- Polskie Centrum Pomocy Międzynarodowej
- Polska Misja Medyczna
- Caritas
- UACRISIS
- Bezpośrednia pomoc medykom ukraińskim na froncie
- Fundacja Ocalenie
- Widzialna ręka – jak również lokalne oddziały akcji
- Widzialna ręka dedykowana sytuacji w Ukrainie
Pojawiają się też oczywiście zbiórki mniejszych organizacji, aby je zweryfikować można skorzystać ze strony rejestr.io
Można też śledzić działania na terenie Ukrainy korzystając z map. Mapa, gdzie można zweryfikować aktualne informacje https://liveuamap.com/ Jeśli się nie wczytuje, należy ponownie wczytać sam adres.
Odwiedzane strony można również zweryfikować przeglądając ich archiwalne działania. Warto skorzystać z serwisów:
Materiały pomocne w pracy z uczniami w tej trudnej sytuacji zebrane przez SuperBelfrów – Jak rozmawiać z uczniami? dostępne na Wakelet.
Autorzy:
dr Barbara Ostrowska – doktor psychologii, nauczyciel teorii wiedzy i psychologii, koordynator programu międzynarodowego IB DP w Międzynarodowym Liceum Ogólnokształcącym Paderewski w Lublinie. Trener i egzaminator Organizacji Matury Międzynarodowej IBO. W 2018 roku nominowana do nagrody Nauczyciel Roku, a w 2019 laureatka konkursu EduInspirator. Członek grupy SuperBelfrzy RP.
Beata Chodacka – Nauczycielka informatyki w V LO i SP 33 w Krakowie. Współtwórca zbioru zadań z informatyki exeBOOK. Współtwórca i współorganizator projektu „Klasa z ECDL”. Koordynator Merytoryczny w Centrum Mistrzostwa Informatycznego przy AGH. Ambasadorka Genially i Wakelet. Członek grupy SuperBelfrzy RP.
- Społeczno-emocjonalny proces uczenia się czyli czym jest SEL? - 6 listopada 2022
- Wojna w Ukrainie – jak i o czym rozmawiać z uczniami? - 26 lutego 2022
- Jak efektywnie pracować hybrydowo? – inspiracje dla dyrektorów i nauczycieli - 17 października 2020