Parę lat temu zastanawiałem się jak zmotywować uczniów do nauki. Jak sprawić żeby to Oni sami pytali i chcieli zdobywać wiedzę? Jak wyjść z za stolika nauczycielskiego i przestać być „Bogiem” rozdającym wiedzę na lewo i prawo, a stać się kimś kto podpowiada i sprawia że proces zdobywania wiedzy oparty jest na zaangażowaniu w lekcję ucznia.
Okazją do zmian okazała się potrzeba chwili. Programowanie, kodowanie, myślenie algorytmiczne, nauka informatyki inaczej, awans zawodowy, rozmowa ze znajomymi nauczycielami.
Uczniowie już od dawna mają opanowane podstawy obsługi komputerów. Sposób w jaki pisane są programy nauczania informatyki, czy też zajęć komputerowych opiera się na zdobywaniu umiejętności które już posiadają (w mniejszym lub większym stopniu) korzystając z dobrodziejstw sprzętu cyfrowego na co dzień. I co w tej sytuacji zrobić ? Jak zachęcić ucznia do tego, żeby to co umie wykorzystał do tego żeby zdobyć nową wiedzę? Jak odejść od nudnego zadania typu: „przygotuj w edytorze tekstu sformatowany tekst”, który zostanie oceniony przez nauczyciela ?
A może inaczej ? Drogi uczniu, wykorzystaj to co już umiesz, do tego żeby zdobyć nową wiedzę. Sformatuj ten tekst, ale nie dla samego formatowania i poznawania możliwości edytora, a po to żeby zaprezentować go innym. Po to, żeby go wykorzystać na innych lekcjach w ramach zadania z innego przedmiotu.
Tak rozpoczęła się moja podróż, którą jestem zafascynowany do dzisiaj i którą oferuję uczniom na lekcjach.
Długie lata wstecz, jeszcze będąc dzieckiem marzyłem o tym żeby „pod choinkę” dostać klocki Lego. Lata później z własnymi dziećmi odwiedziłem gdzieś w wakacje „świat lego”, następnie Legolandię. I zawsze fascynowały mnie możliwości jakie dają tak niepozorne klocki. Sztuka ich układania fascynuje zarówno dorosłych jak i dzieci. Dopiero pracując jako nauczyciel dowiedziałem się o Lego Education i koncepcji „4C”. Takie niepozorne „4C”, a jak wiele może zmienić w postrzeganiu procesu uczenia się.
Ale zacznijmy od początku.
Przede wszystkim uczeń. Jak dojść do etapu kiedy to on będzie chciał się uczyć? Jak go sprowokować do myślenia i działania w ramach lekcji? Popularny „flow”. Przepływ. Zachowanie równowagi pomiędzy wyzwaniem jakie stawiamy przed dzieckiem a jego umiejętnościami. Dobieranie zadań w taki sposób żeby nie były zbyt łatwe – ponieważ prowadzić to będzie do nudy, ale nie można też przesadzić w drugą stronę. Zbyt trudne zadanie spowoduje zniechęcenie i niepokój. Należy utrzymać równowagę pomiędzy stopniem skomplikowania zadania a umiejętnościami ucznia. W ten sposób uczeń może wykazać się kreatywnością i zaangażowaniem.
Po drugie współpraca. Suma wiedzy poszczególnych jednostek jest większa, niż wiedza pojedynczego ucznia. Każdy z nich ma swoje zainteresowania i jest dobry w swojej dziedzinie. Namówmy ich do współpracy. Potrzebujemy innych aby się uczyć. Współpraca jest dobra ponieważ pozwala opanować dynamikę pracy zespołowej, uczy zaangażowania się i prowadzenia dialogu z rówieśnikami. Uczeń może dzielić się pomysłami i czerpać z wkładu wnoszonego przez innych. Buduje zaufanie i empatię oraz silne więzi z innymi, a jednocześnie pozostaje wierny własnej tożsamości. Współpraca polega na dzieleniu się zarówno pomysłami jak i uczuciami z innymi. Dziecko uczy się także trudnej sztuki negocjacji oraz ustalania wspólnego zdania z innymi członkami grupy.
Jeśli zaczniemy myśleć jak na lekcji utrzymać zarówno „flow”, jak i dać możliwość współpracy uczniom, to naturalnym wydaje się właśnie odkrycie co znaczy „4C” i co z tym zrobić.
LEGO Education wpisuje się świetnie w nowoczesną edukację (już od ponad 30 lat), tworząc filozofię uczenia się opartą na zdobywaniu wiedzy przez uczących się, poprzez aktywne uczestnictwo we własnych doświadczeniach edukacyjnych. LEGO opracowało całą serię zintegrowanych materiałów programowych, które stanowią doskonałe źródło wiedzy na temat koncepcji STEM.
Filozofia edukacji LEGO zbudowana jest na koncepcji „czterech C”:
Connect – Stawiamy uczniom zdanie lub wyzwanie które jest otwarte i stawia je na pozycji poszukujących rozwiązania. Punktem wyjścia są pytania stawiane przez samych uczniów, wynikające z ich inicjatywy i zainteresowań. Istotą pracy nauczyciela jest inicjowanie ciekawości uczniów, zachęcanie ich do zadawania pytań i analizowania problemu postawionego przed nimi w zadaniu. W ten sposób budzimy ciekawość, budujemy poczucie tego że rozwiązanie tego zadania jest w ich zasięgu. Opieramy się na posiadanej przez uczniów wiedzy i zainteresowaniach.
Construct – Drugi etap polega na budowaniu. Aktywne uczenie lub uczenie poprzez działanie obejmuje dwa rodzaje konstrukcji: konstruowanie czegoś w świecie rzeczywistym (budowanie) które jednocześnie buduje zasoby wiedzy w umysłach uczniów. Ta nowa wiedza którą nabywają podczas konstruowania, umożliwia im rozwój i konstruowanie jeszcze bardziej skomplikowanych „artefaktów”. Takich które znowu powodują wzrost wiedzy i w cyklu samonapędzającym się dają jeszcze więcej wiedzy. Współpraca z innymi pozwala na korzystanie z różnych punktów spojrzenia, różnej wiedzy posiadanej przez członków grupy. Budowanie wspólnie z innymi poszerza możliwości uczenia się jednostki. Wspólnie tworzone rozwiązania są lepsze niż te które uczeń tworzy samodzielnie ponieważ w grupie można wymieniać się wiedzą, doświadczeniami i pomysłami.
Contemplate – Na ty etapie uczniowie mają możliwość zastanowienia się nad tym co zbudowali i czego się nauczyli. Musimy im zapewnić możliwość porozmawiania i podzielenia się swoimi doświadczeniami, spostrzeżeniami, które zdobyli w fazie konstruowania. Rolą nauczyciela jest zachęcenie ich do stawiania pytań ułatwiających proces uczenia się. Należy opracować pytania ułatwiające uczącym się zdobycie wiedzy na temat procesu, sposobów poszukiwania nowych rozwiązań.
Continue – każde zadanie kończy się postawieniem nowego zadania, które bazuje na wiedzy ucznia, którą właśnie zdobył. Faza ta jest tak zaprojektowana aby utrzymać „flow” uczącego się. Stan ten jest optymalnym stanem wewnętrznej motywacji, gdzie osoba która się w nim utrzymuje jest w pełni zaangażowana w to co robi.
XXI wiek – wiek nauki daje nam możliwość uczenia dzieci poprzez eksperymentowanie z otoczeniem jako formą rozwiązania problemu. Mamy możliwość improwizowania, odkrywania, budowania dynamicznych modeli zachodzących w świecie rzeczywistym i interakcji z istotnymi narzędziami zwiększającymi zdolności umysłowe. Dajemy uczniom możliwość bycia kreatywnym, aktywnym, umiejącym współpracować z innymi. Nauczyciel staje się liderem i twórcą skutecznych doświadczeń edukacyjnych. Nie upowszechnia wiedzy, ale staje się twórcą i liderem grupy, a to uczniowie sami zaczynają dostrzegać potrzebę zdobycia wiedzy i z wiedzy już posiadanej, budują kolejne piętra pozwalające im na uczenie się poprzez doświadczenie.
Małe, krótkie i na początek nic nie mówiące „4C”, a ile możliwości poprowadzenia ciekawej lekcji. Zbudowania wiedzy uczniów, nauczenia ich tego, że to oni sami powinni dążyć do poszerzania swoich horyzontów.
Skończyło się edytowanie tekstu dla samego edytowania. Skończyła się nauka obsługi programów i budowy sprzętu. Zaczął się jeden wielki eksperyment w którym uczestniczę z uczniami, zadając pytania i podróżując z nimi przez ocean informacji, zdobywając nowe doświadczenia i przy okazji ucząc się z nimi i od nich. Edytuję teksty, buduję wiedzę i relacje.
Po latach spotykam uczniów i widzę że korzystają z wiedzy. Nie tylko informatycznej. Widzę jak wykorzystują to czego się nauczyli na lekcjach: umiejętność współpracy, ciekawość wiedzy, kreatywność w myśleniu.
A ja ?
Podróżuję dalej i dalej tęsknię za klockami lego, bo budowanie może być fajne, a lekcje nie muszą być nudne.
Zainteresowałem Cię? poczytaj sam:
http://www.legoeducation.us/ – A System for Learning – Lego education,
Maciej Danieluk – urodzony w Poznaniu, absolwent Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza na kierunku Planowanie Przestrzenne i Gospodarka Lokalna. Od 2009 roku nauczyciel informatycznych przedmiotów zawodowych w Zespole Szkół Powszechnych w Damasławku – technikum informatyczne, oraz informatyki w Szkole Podstawowej (I-VII) i Gimnazjum. Twórca, właściciel i długoletni (2002 – 2008) prowadzący portal internetowy dla nauczycieli pod adresem: http://www.literka.pl. Fanatyk wykorzystania TiK w edukacji. Członek grupy Superbelfrzy RP, trener i edukator umiejętności ICT.
Od 2009 roku uczy w Zespole Szkół Powszechnych w Damasławku. Laureat konkursu Wielkopolski Nauczyciel Roku 2019. Jeden z trzech certyfikowanych trenerów Google dla Edukacji w Polsce. Autor wielu publikacjiz zakresu wykorzystania TiK, w tym książki: „TiK w Pigułce – narzędziownik nauczyciela”. (wyd. CRE EDICON, 2019).Trener i edukator umiejętności ICT. Członek społeczności SuperBelfrzy RP.Prelegent wielu konferencji oraz autor warsztatów związanych z wykorzystaniem technologii w edukacji.
W 2021 roku wpisany na listę 100 osób wyróżnionych przez SPRUC za działalność na rzecz rozwijania umiejętności cyfrowych w Polsce.
Lider Google Educator Grup Poland (GEG Poland). Współtwórca pierwszego w Polsce podcastu edukacyjnego o technologiach Google – Go4edu.
- Cyfrowa Taksonomia Blooma – Akademia Młodego Superbelfra - 19 stycznia 2023
- Żeby im się chciało. Jak zaangażować niezaangażowanych na lekcji? - 5 kwietnia 2022
- Do zobaczenia….. - 10 sierpnia 2021