Ortografia. Czasem spędza sen z powiek naszym uczennicom i uczniom, ich rodzicom oraz nauczycielkom/ nauczycielom. Niekiedy sama słyszę, że ortografia kuleje. No właśnie – kuleje czy kóleje?
Większość z nas pisze to niemalże odruchowo, nie zastanawiając się nad tym dlaczego właśnie przez „u” a nie przez „ó”. Nim stanie się to proste i oczywiste- wymaga to wiele ćwiczeń a do bezbłędnej pisowni długa droga. Może są jakieś inne sposoby na ortografię, jednak dla mnie najbardziej znany i ceniony jest ten, który zakłada, że tylko systematyczna praca, szereg różnorodnych ćwiczeń w tym zakresie, może sprawić, iż oczywiste będzie dla wielu osób poprawne napisanie danego słowa automatycznie, bez dłuższego zastanowienia.
Ważne, zwłaszcza na początkowym etapie wprowadzania danej zasady pisowni by:
-nie stosować ćwiczeń polegających na wstawianiu w miejsce z lukami danej trudności, np.: „ż” lub „rz”,
-nie mieszać w jednym ćwiczeniu kilku zasad,
-nie „przeskakiwać” z jednej zasady na drugą poświęcając jej zbyt małej ilości czasu. Uważam, że lepiej zrobić nieco mniej a rzetelnie. Zdaję sobie przy tym doskonale sprawę, że zawsze czas nas goni, jednak jako nauczycielka-praktyk przypomnę, iż realizujemy podstawę programową a nie zestaw zadań w podręczniku, czy też materiałach ćwiczeniowych.
Nad jedną zasadą ortograficzną pracuję z moimi uczennicami i uczniami ok.3-4 miesięcy, średnio 1-2 x w tygodniu. Wszystko po to by wyrobić u nich czujność ortograficzną, pozwalającą właśnie na automatyczne pisanie. Nie zakładam też, że moje uczennice i uczniowie w kl. 1-3 będą pisali wszystko bezbłędnie. Któż z nas nie popełnia błędów?
Poniżej przedstawiam Państwu kilka propozycji ćwiczeń i moich „sposobów na ortografię” na przykładzie pisowni wyrazów z „ż”.
1.Wprowadzenie zasady pisowni.
Najbardziej efektywna nauka to ta przez ruch i doświadczanie. Dodać należy tu jeszcze symultaniczną naukę ortografii, gdzie będzie towarzyszył jej obraz. Poznając zasadę pisowni wyrazów z „ż” każdy samodzielnie przygotowuje swój plakat. W przypadku „ż” może to wyglądać tak:
2.Pisownia wyrazów z „ż” wymiennym
Pamięciowe uczenie się zasady pisowni sprawi, że większość uczennic i uczniów zapamięta i zapomni. Kiedy wprowadzam zasadę pisowni, wspólnie z moim zespołem klasowym lub sama tworzę zdania/ rymowanki ułatwiające zapamiętanie zasady.
Jednak samo poznanie wymiany „ż” nie gwarantuje sukcesu. Trzeba wykonać dodatkowo kilka ćwiczeń, podczas których uczniowie sami dokonają tej wymiany wyrazów.
a)szukając odpowiednich par
b)w zabawie Memo
c) innym razem w zeszycie
d) jeszcze innym na macie kodowania
Wyrazy z ”ż” wymiennym znajdują się na poszczególnych polach. Uczniowie nawzajem podają sobie konkretne pole, z którego dana osoba ma wziąć wyraz jednocześnie wskazując wymianę.
3.Wyrazy z „ż” po spółgłoskach
a)zasada pisowni
Tu na pomoc przychodzi także zdanie do zapamiętania, które by lepiej zapamiętać, uczennice i uczniowie mogą dodatkowo narysować.
b)długopis 3 D
Innym razem uczennice i uczniowie mogą wykonać długopisem 3D spółgłoski, po których pisze się „ż”.
Kiedy „L, Ł, R, N” są już gotowe, uczennice i uczniowie mogą przyporządkowywać poszczególne wyrazy do odpowiedniej kolumny.
c) świetnie sprawdzą się też karty metaforyczne. Zadanie będzie polegało na powiązaniu danego wyrazu z daną kartą i ułożeniu z nim zdania.
4.Pisownia wyrazów z „ż” niewymiennym
W zależności od wieku uczniów wprowadzam różną ilość słów do zapamiętania ( w kl. 3 będzie to 15-20 wyrazów).
a)karta pracy może być dodatkowo okazją do doskonalenia techniki czytania ze zrozumieniem
b)innym razem, tak jak w przypadku pisowni „ż” po spółgłoskach, może być to także układanie zdań do kart metaforycznych z wyrazami zawierającymi daną trudność ortograficzną.
c)mata kodowania
Polecenia typu „Połóż wyraz KSIĘŻYC na pole A6”.
d)wykonanie ilustracji, w której wszystkie jej elementy będą wyrazami z „ż” niewymiennym. Rysunek może być abstrakcyjny i nierealny.
e)możemy zapamiętywać wyrazy z „ż” wykorzystując techniki pamięciowe, np. Pokój rzymski
f) klasę dzielimy na 3-4-osobowe zespoły. Na tablicy zapisujemy wyraz z „ż” lub pokazujemy go zapisany na kartce. Uczniowie mają za zadanie przez 2-3 minuty rozmawiać ze sobą. Tematem przewodnim ma być wyraz z daną trudnością ortograficzną.
g)uczennice i uczniowie mogą także stworzyć grę karcianą wykorzystując długopisy 3D. Sami ustalają także zasady gry.
To tylko kilka propozycji ćwiczeń. Zachęcam zatem do własnych twórczych poszukiwań i kreatywnych pomysłów. Bez względu na to, jakie ćwiczenia zaproponuję moim uczennicom i uczniom, zawsze towarzyszy mi jeden cel- wyrobienie czujności ortograficznej. Z tego powodu nigdy (nawet podczas pisania dyktand) nie zakrywam zasad ortograficznych, jakie widnieją na tablicy w naszej klasie. Pisanie dyktand traktuję jako jedną z form ćwiczeń, a nie sprawdzenie umiejętności uczennic i uczniów oraz stawianie im ocen. To zrobię spoglądając w ich zeszyty, w których piszą swobodnie teksty. I wtedy już wszystko staje się jasne-czy piszą już automatycznie i tym samym mają czujność ortograficzną, czy też jeszcze musimy nad tym popracować. Jeśli nie popełniają błędów, ich prace mogę sprawdzić pod względem pisowni, jak i treści. I na tym mi najbardziej zależy.
Należy do społeczności Superbelfrzy RP. Trenerka Asów Internetu Fundacji Szkoła z Klasą. Pracuje w Szkole Podstawowej im. Andrzeja Skupnia–Florka w Gliczarowie Górnym.
- Podążać za uczniemczyli o co konkretnie chodzi? - 28 września 2024
- Jak wypisywać świadectwa szkolne - 8 czerwca 2024
- Upominki na zakończenie roku szkolnego - 19 maja 2024