22 kwietnia na całym świecie obchodzimy Dzień Ziemi. Jest to idealna okazja do porozmawiania z uczniami o ekologii. Z drugiej strony, tak wiele się o ekologii mówi w szkole, w mediach, w życiu codziennym, że temat wydaje się oklepany i niezbyt atrakcyjny. Jest jednak sposób, aby go ugryźć inaczej.
Zamiast po raz kolejny mówić o tym, czego nam robić nie wolno (wyrzucać śmieci do lasu, marnować wody, używać plastikowych naczyń itd.) albo o tym, co mamy robić (segregować śmieci, brać prysznic zamiast kąpieli, używać filtrów do wody itd.) porozmawiajmy o znaczeniu przyrody w naszym życiu. I nie chodzi tutaj o górnolotne stwierdzenia o potrzebie zachowania lasów równikowych, tylko o to, co dotyczy bezpośrednio nas.
Przyda się tutaj pojęcie Nature Based Solutions, czyli Rozwiązań opartych na przyrodzie. Są to takie rozwiązania, które wykorzystują przyrodę dla sprostania wyzwaniom społecznym, klimatycznym czy nawet ekonomicznym. Aby zakwalifikować je do kategorii NBS rozwiązania te muszą spełniać pewne warunki:
Aby nieco przybliżyć pojęcie, podam kilka sprawdzonych przykładów z miast, również z Polski. Są to:
- zielone dachy, które absorbują nadmiar wody, izolują, a także tworzą ekosystemy dla zwierząt, np. pszczół
- zielone ściany wyciszające ogrody, parki, place zabaw, a także pozwalające zapewnić czystsze powietrze oraz warunki sprzyjające poprawie zdrowia i nastroju
- roślinność w miastach, zapewniająca schronienie przed upałem oraz pochłaniająca nadmiar dwutlenku węgla
- ogródki komunalne, będące wspólną własnością mieszkańców danego osiedla, zapewniające warzywa, owoce i zioła oraz miejsce do spędzania wolnego czasu i integrowania się z sąsiadami.
Bardziej spektakularne przykłady to oczyszczanie rzek i przywracanie ekosystemów, jak ten w Seoulu (na zdjęciu na początku wpisu).
Wykorzystajmy Dzień Ziemi do tego, aby zacząć pokazywać uczniom znaczenie przyrody dla człowieka. Pokażmy, że przyroda ma realny wpływ na nas: poprawia nastrój, oczyszcza powietrze, pozytywnie wpływa na zdrowie, pozwala rozwijać relacje społeczne, ale też rozwiązuje dokuczliwe problemy w miastach takie, jak nadmiar wody, ale też susza, upał, hałas, smog i inne.
Proponuję skorzystać z bogatego zasobu stron opisujących różne rozwiązania. Polecam zwłaszcza trzy strony, które zawierają interaktywne mapy z zaznaczonymi miejscami, gdzie z sukcesem zastosowano rozwiązania oparte na przyrodzie:
- https://naturvation.eu/atlas
- https://connectingnature.eu/connecting-nature
- https://oppla.eu/case-study-finder%20
Dla tych, którym brakuje czasu na przeszukiwanie powyższych stron, polecam zajrzeć na stronę https://wke.lt/w/s/nALukP. Zgromadziłam tam ok. 50 zdjęć, które pokazują zarówno pozytywne efekty wykorzystania przyrody, jak i negatywne skutki jej braku. Duże wrażenie wywiera na oglądających film przygotowany przez NASA, pokazujący w dużym przyspieszeniu roczne zmiany w stężeniu dwutlenku węgla w atmosferze:
Im ciemniejszy kolor, tym więcej dwutlenku węgla. Na dole po lewej stronie widać daty: najwięcej dwutlenku węgla jest wtedy, kiedy na półkuli północnej trwa zima i wczesna wiosna. Najmniej jest go latem i jesienią. Dlaczego? Głównie dlatego, że liście rozwinięte latem i jesienią pochłaniają dwutlenek węgla. Ten film pokazuje jak wielką siłą dysponuje przyroda – nie ograniczajmy jej użyteczności jedynie do efektów wizualnych.
Warto pójść dalej niż tylko wyjaśnić uczniom, czym NBS jest. Spróbujmy wykorzystać tę wiedzę i zaprojektować jakieś rozwiązanie do miasta, szkoły czy domu. Jestem przekonana, że nawet najmłodsi uczniowie są w stanie to zrobić z pomocą nauczyciela. Można skorzystać z gotowej lekcji:
[wpgenially]https://view.genial.ly/5e97e8c193176b0db05d397e/interactive-content-nbs-po-polsku[/wpgenially]
Nature Based Solutions to temat nie tylko dla architektów i naukowców. Jest szansa, że za sprawą nauczycieli wejdzie on do szkół, abyśmy od małego wychowywali przyszłe pokolenia w duchu zamiłowania do przyrody i z naturalną ludzką potrzebą otaczania się przyrodą wszędzie, gdzie jesteśmy. Komisja Europejska we współpracy z European Schoolnet i PPMI rozpoczęła niedawno program „Nature Based Solutions Pilot Project”, w którym bierze udział 15 nauczycieli z różnych państw UE. Uczą się oni o NBS i tworzą scenariusze zajęć, które od września będą gotowe do wykorzystania przez innych nauczycieli. Scenariusze będą przeznaczone dla różnych grup wiekowych i będą przygotowane na zajęcia z różnych przedmiotów. Stworzą bazę i zostaną udostępnione online.
Warto zainteresować się tym tematem, gdyż ten sposób walki o Ziemię może okazać się skuteczniejszy niż zabiegi o zmianę polityki dotyczącej emisji dwutlenku węgla. Nauczyciele mają moc – to my wychowujemy przyszłe pokolenia.
- Czy nauczycielom potrzebny jest coaching? - 6 marca 2024
- Zarządzanie czasem w pracy nauczyciela - 2 lutego 2024
- Aktywny uczeń. Metoda Design Thinking w praktyce - 19 maja 2023