Czas upadku Imperium rzymskiego oraz początki średniowiecza są często zmorą dla uczniów i nauczycieli. Mnogość plemion, efemeryczność powstających organizmów państwowych oraz seria dat przyprawiają z reguły uczniów o zawrót głowy, a nauczyciel musi się trochę nagimnastykować, żeby logicznie wytłumaczyć cały ten proces.
Ucząc w liceum historii zauważyłem, ile trudności sprawiają uczniom wyżej wymienione tematy. Czasy odległe, imiona ciężkie do zapamiętania, powstające nagle królestwa i jeszcze szybsze ich znikanie, tumult religijny etc… Lata badań nad grami nauczyły mnie, że praktycznie każdy dział podstawy programowej może mieć odzwierciedlenie w gamifikacji. W ten sposób pewnego dnia, może nie w stylu Archimedesa ale jednak, krzyknąłem „Eureka”.
W ramach dodatkowych zajęć z uczniami wprowadziłem gry z serii „Total War”. Każdy uczeń mógł uczestniczyć w Wielkiej Wędrówce Ludów i stanąć na czele wybranego plemienia bądź państwa. Poniżej przedstawiam możliwości scenariuszy i prowadzenia zajęć znacznie wspomagających nauczanie tegoż zawiłego okresu w historii Europy.
Już kilka lat temu firma SEGA wprowadziła na rynek produkty z serii „Total War”. Gry te są stricto strategiczne i historyczne. Gracz wybiera jedną z historycznych frakcji (w zależności od okresu historycznego ), grając zaś, poznaje arkana ekonomii danego okresu, cechy charakterystyczne narodu/plemienia/państwa, ich słabe i mocne strony oraz wiele innych aspektów, na które nauczyciel często zużywa wiele jednostek lekcyjnych i to nie zawsze z pozytywnym skutkiem.
Pozwolę sobie jednak ominąć opisywanie zalet ze względu na ich mnogość i przedstawię poniżej propozycję kilku lekcji bądź zajęć pozalekcyjnych, które znacząco mogą wpłynąć na edukację historyczną naszych pociech. Tematem zajęć będzie w tym przypadku Upadek Rzymu, Wędrówka Ludów.
Do przeprowadzenia zajęć będzie nam potrzebnych tyle komputerów, ile mamy uczniów lub możemy także „posadzić” dwóch uczniów przy jednym komputerze. Ponieważ gra ta nie jest on-line, więc komputery trzeba zaopatrzyć w Rome Total War Barbarian Invasion bądź „Attilla”:
.
Metodą, którą stosowałem, była jednak zasada dwóch graczy – jeden komputer. Po pierwsze uczniowie kooperują na zasadzie „co dwie głowy to nie jedna”, ponadto nie każdy uczeń jest biegły w graniu w strategie, no i czasem zdarza się, że uczniowie nie mieli nigdy kontaktu z komputerem.
Zanim przejdziemy do zajęć, prowadzimy wstępną lekcję o tym okresie historycznym, starając się jak najbardziej zaciekawić nim uczniów. Ważnym jest, aby na tej lekcji opowiadać
o państwach/plemionach w formie ciekawostek. Zanim przejdziemy do grania, powinniśmy zrobić karty z nazwą frakcji oraz wytyczonymi dla nich celami, które uczniowie będą losowali. Na tablicy, która niewątpliwie powinna być w sali, gdzie są komputery, wpisujemy punkty i treści, na które uczeń musi zwrócić uwagę, np.:
- Co czyniło Hunów tak groźnymi wojownikami?
- Z jakimi problemami borykały się wschodnia i zachodnia część cesarstwa?
- Jakie były kierunki migracji plemion?
Nie jest ważnym, czy uczniowie grali w tę grę czy też nie, choć rzeczywiście pomocnym jest, jeśli kilku uczniów zna ten program ( możemy uprzednio na dodatkowych zajęciach przyuczyć kilku uczniów- zapewniam, że bardzo chętnie uczą się gier ).
Po włączeniu gry uczniowie wybierają wylosowaną frakcję i zaczynamy… Ważnym jest, aby nauczyciel moderował zajęcia. Po około 20 minutach z reguły uczniowie już opanowują zasady
i niuanse mechanizmu gry i zaczyna się najfajniejsza część, czyli zabawa i nauka.
Gra ta ponadto posiada mocne elementy geograficzne, ekonomiczne i co najważniejsze – znacznie wzmacnia proces myślenia przyczynowo-skutkowego. Jednak zanim nauczyciel rozpocznie tego typu zajęcia powinien zastosować się do poniższych zasad:
- zanim zaczniemy tego typu zajęcia sami musimy pograć w grę, poznać jej mechanizm i problematykę
- jeśli nie lubimy komputerów- nie bierzmy się za tego typu zajęcia gdyż tylko stracimy czas
- gamifikacja wymaga bardzo mocnej obecności nauczyciela jako świadomego gracza i moderatora
- uczniowie nie mogą grać na zajęciach bez prawidłowego moderowania gdyż nie osiągną wtedy postawionych przed nimi celów.
Na koniec warto wiedzieć, iż zastosowanie gier ma wiele możliwości od ekonomii po biologię, możemy dzięki nim osiągnąć wiele celów jednak rola nauczyciela jest często znacznie ważniejsza aniżeli na klasycznych lekcjach. Samo „posadzenie” uczniów przy komputerach i wysłanie ich w świat gry nie wystarczy, a często może prowadzić do odwrotnych skutków w postaci zakrzywionych informacji. Zajęcia te są takimi samymi jak każde inne więc też powinny podlegać ocenie. Można też zastosować elementy grywalizacji i wprowadzić tzw. odznaki, medale za poszczególne osiągnięcia. Jak każdy dział ten też powinien zakończyć się sprawdzeniem wiedzy uczniów w postaci testu/pracy/referatu itd.
