„PUK, PUK do szkoły” czyli BYOD po polsku cz. 1

W jaki sposób nadążyć za otaczającym szkołę cyfrowym światem? Jak poradzić sobie z wprowadzaniem nowych technologii, kiedy wciąż brakuje pieniędzy? Jak być na czasie z nowymi rozwiązaniami kiedy stare (niestety te sprzed kilku lat są już stare) często jeszcze nie goszczą w szkołach?

Rozwiązaniem może być skorzystanie z modelu BYOB – Bring Your Own  Device, czyli Przynieś Swoje Własne Urządzenie.

Zasada jest prosta, w czasie lekcji wykorzystujemy te urządzenia, które przyniosą do szkoły uczniowie. Mogą to być zarówno laptopy, netbooki, czy tablety, jak i smartfony, odtwarzacze multimediów, czy przenośne konsole do gier (pod warunkiem że mogą łączyć się ze stronami internetowymi). Uczniowie używając własnego sprzętu komputerowego, zarówno w szkole, jak i w domu, wykorzystują jego potencjał do uczenia się – uczenia ciekawego, aktywnego, odpowiedzialnego i kreatywnego. Ale aby BYOD miało w ogóle sens, zarówno nauczyciel, jak i uczniowie muszą mieć dostęp do internetu.

Akronim BYOD jest zarówno trudny do wymówienia jak i zapamiętania, dlatego podjęto próby stworzenia jego polskiego odpowiednika[1]. Ja, na potrzeby tego artykułu, stworzyłam nową nazwę – „PUK PUK do szkoły”, którą można odczytywać jako:  Pracuj, Ucz się, Komunikuj – Przynieś Urządzenie Komputerowe do szkoły.

Dlaczego warto zaPUKać do szkoły?

Największą przeszkodą wprowadzenia w życie idei cyfrowej szkoły są związane z tym koszty. Wbrew pozorom wykorzystanie modelu „PUK PUK do szkoły” nie zmniejsza ich, ale przenosi ich część ze szkoły na rodziców. Zakup sprzętu to wydatek leżący po stronie ucznia. Szkoła zajmuje się tylko przygotowaniem infrastruktury – głównie szybkiego i bezpiecznego połączenia z internetem. Dodatkowym odciążeniem szkoły jest fakt, że naprawą lub zakupem nowszego sprzętu będą się w tym modelu zajmowali rodzice, a nie sama szkoła. Jednym słowem zastosowanie BYOD zwiększa szanse na wykorzystanie w danej placówce technologii w systemie 1:1, czyli jeden uczeń – jedno urządzenie, często zupełnie niemożliwej do realizacji z funduszy, którymi dysponuje szkoła.

Korzystanie przez uczniów z własnego sprzętu sprawia, że nie trzeba koncentrować się na uczeniu ich jak go używać. Nauczyciele pokazują jak uzyskać wsparcie edukacyjne, a nie instruują dokładnie jak posługiwać się komputerem lub programem[2]. Uczniowie zwykle dobrze znają urządzenia, które posiadają, a w razie problemów są też wspierani przez kolegów, czy rodzinę. Można powiedzieć, że uczniowie są motywowani do szukania nowych funkcjonalności narzędzi, które już znają, a także do szukania nowych narzędzi. Koncentrują się na rozwiązywaniu problemów, czy też tworzeniu nowych treści a nie nauce obsługi konkretnych programów komputerowych. Własny sprzęt oznacza też, że uczeń korzysta, i w szkole i w domu, z tych samych aplikacji przydatnych do uczenia się – może zatem w pełni wykorzystać ich potencjał. Ma dostęp do wiedzy w każdej chwili, gdziekolwiek się znajduje.

Nie ma wątpliwości, że użycie „PUK PUK do szkoły” w szkole spowoduje zwiększenie zaangażowania uczniów, a jak wskazują badania, większe zaangażowanie to lepsze osiągnięcia uczniów.  Stosowanie tego modelu stwarza nauczycielom możliwość stawania się przewodnikami uczniów, którzy są odpowiedzialni za swoje uczenie się. Pozwala uczniom w większym stopniu korzystać z preferowanych przez nich stylów uczenia się, a tym samym zwiększa indywidualizację nauczania. Wprowadzenie do szkoły modelu „PUK PUK do szkoły” pozwala na lepsze przygotowanie uczniów do życia zawodowego w przyszłości, ale także do odnalezienia się we współczesnym społeczeństwie informacyjnym, do zdobywania umiejętności XXI wieku. Używanie w szkole różnorodnych narzędzi, pokazuje młodym ludziom, jak może wyglądać ich przyszłe miejsce pracy, ale przede wszystkim pozwala w pełni skorzystać z możliwości, jakie daje stosowanie technologii mobilnych. „PUK PUK do szkoły” pozwala stworzyć w szkole środowisko uczenia się oparte na aktywności, zaangażowaniu uczniów, ich współpracy i komunikacji, oddające uczniom kontrolę nad ich własnym uczeniem się, tworzące pomost likwidujący lukę między uczeniem się w szkole a uczeniem się w domu.

 Problemy nie do przejścia czy wyzwania?

Słyszę już głosy sceptyków, którzy stwierdzą, że się nie da, że polska szkoła nie jest do tego modelu gotowa.
Spróbujmy jednak szukać sposobu zamiast powodu do nie skorzystania z tego rozwiązania. Wdrożenie BYOD może przynieść szkole, a przede wszystkim jej uczniom, wiele korzyści, wiąże się jednak ze stawieniem czoła kilku trudnym zagadnieniom. Oto niektóre z nich.

Nie wszyscy uczniowie mają własne urządzenia

Trudno znaleźć środowisko szkolne, którym wszystkich rodziców będzie stać na zakup sprzętu. Dlatego w szkole pracującej w modelu „PUK PUK do szkoły” powinniśmy mieć kilka czy kilkanaście (zależności od potrzeb) urządzeń do dyspozycji uczniów na terenie szkoły. Zawsze będzie to mniejsza ilość sprzętu do zakupienia przez szkołę (a tym samym oszczędność) niż przy wykorzystaniu innego modelu.

Nauczyciel nie zna się na urządzeniach uczniów

W tym modelu nauczyciel nie musi znać wszystkich urządzeń. Powinien wiedzieć jakie są edukacyjne możliwości wykorzystania mobilnych technologii i podpowiadać te rozwiązania. Nie musi jednak obsługiwać konkretnego sprzętu. Zwykle uczniowie znają swoje smartfony, tablety itd. Niestety nie zawsze widzą ich potencjał edukacyjny. I tu swoją rolę znajdzie nauczyciel.

Uczniowie korzystając z własnych urządzeń, które dobrze znają, z aplikacji z których korzystają na co dzień mogą w czasie lekcji koncentrować się na rozwiązywaniu problemów, tworzeniu, po prostu uczenia się.

Różne urządzenia to różne systemy operacyjne i aplikacje

W modelu „PUK PUK do szkoły” skupiamy się na zadaniu, a nie na konkretnych programach. Dlatego nauczyciel może wykorzystywać albo te aplikacje, które działają na wszystkich urządzeniach albo takie, które mają swoje odpowiedniki w różnych systemach. Uczniowie mogą używać do nauki także dodatkowe, wybrane przez siebie programy, które ułatwiają im zdobywanie wiedzy. W modelu „PUK PUK do szkoły” nie wszystko musi iść w równym frontem, stawiamy tu także na indywidualizację.

Uczniowie będą rozpraszani przez urządzenia, które przyniosą

Czy chcemy tego, czy nie uczniowie są rozpraszani w klasie przez różne dystraktory. Nauczyciel ma do dyspozycji wiele środków zaradczych np. szczegółowo określone zasady BYOD wraz z konsekwencjami niezastosowania się do nich. Jednak najważniejszy jest taki sam jak w innych przypadkach – tak organizować środowisko uczenia się, by było atrakcyjne i wciągające dla uczniów.

W mojej szkole nie ma warunków technicznych

Nie oszukujmy się, aby model „PUK PUK do szkoły” miał sens musimy zadbać o dostęp do niezawodnego i szybkiego internetu. Musimy zastosować profesjonalne technologie (np. routery) i łącza internetowe. Wiąże się to w chwili obecnej z dużymi wydatkami ale wszystko wskazuje na to, że w najbliższej przyszłości koszty te będą o wiele niższe. Myśląc o pieniądzach pamiętajmy też, że pewne oszczędności szkoła uzyskała z przeniesienia kosztów zakupu urządzeń na rodziców uczniów.

Bezpieczeństwo uczniów, bezpieczeństwo danych

Jednym z elementów mających zapewnić bezpieczeństwo uczniów jest przygotowanie w szkole bezpiecznej sieci. Połączenie z internetem przez urządzenia przyniesione przez uczniów powinno odbywać się przez punkty dostępowe przygotowane przez szkołę (a nie np. przez sieć 3G – taką ewentualność najlepiej wyeliminować poprzez zakaz zawarty w zasadach korzystania z BYOD w szkole). W ten sposób sieć może być zabezpieczone filtrami selekcjonującymi serwisy, strony i treści, które wyświetlą się na ekranach uczniowskich.

Urządzenia mobilne nie zastąpią tradycyjnych komputerów

A kto powiedział, że mają je zastąpić? Mają pełnić inne funkcje, co nie znaczy, że nie nadają się do wykorzystania w szkole. Pamiętajmy tylko o ich przeznaczeniu i nie próbujmy wykorzystywać tak samo jakby to były „trochę mniejsze laptopy”. Problemem przy użyciu takich urządzeń może być także „mniejsza czułość” na sygnał sieci WiFi oraz krótszy czas pracy ich baterii. O tych ograniczeniach także nie zapominajmy.

Przynoszenie do szkoły sprzętu i tak nic nie zmieni

Zgadza się, samo pojawienie się nowych urządzeń w szkole to za mało. Przy wdrażaniu modelu „PUK PUK do szkoły” pozytywne zmiany przyniosą dopiero odpowiednio stosowane metody nauczania. Takie, które stawiają ucznia w centrum procesu nauczania-uczenia się, opierają się na jego aktywności i zaangażowaniu, jego działalności twórczej, na dochodzeniu do wiedzy, na poszukiwaniach, na samodzielnym (ale nie samotnym) konstruowaniu wiedzy w swoim umyśle. Dlatego tak ważne jest odpowiednie przygotowanie nauczycieli. Wspieranie ich szkoleniami, ale także konsultacjami, czy stworzenie możliwości wymiany doświadczeń.

Na zakończenie

Nieważne, czy moja szkoła jest gotowa na „PUK PUK do szkoły” już teraz, czy jeszcze nie. Każdy nauczyciel powinien wiedzieć, że takie rozwiązanie istnieje i na czym ono polega, by móc zastanowić się, czy nie można go wprowadzić chociażby w jednej klasie (traktując to jako wersję pilotażową).
Na co wracać uwagę? Jak wyglądają kolejne kroki wprowadzania modelu „PUK PUK do szkoły”? Jak prowadzić zajęcia, aby wykorzystać potencjał BYOD? Jakich aplikacji używać? Na te i inne pytania spróbuję odpowiedzieć w następnej części tego artykułu, która ukaże się już niedługo.

• O mnie
• Inne wpisy

Dorota Janczak

Pozostałe wpisy Dorota Janczak (Zobacz wszystkie)

• SAMR - 2 marca 2023
• „PUK, PUK do szkoły” czyli BYOD po polsku cz. 1 - 10 września 2013